Beetsterzwaag telt een groot aantal historische panden, waarvan de meeste in de Hoofdstraat (of het verlengde daarvan) zijn te vinden. Een aantal van deze panden is beschreven in het boekje ‘Monumenten in Beetsterzwaag & Olterterp’ dat voor 3 euro te verkrijgen is bij Bakker Verloop (Hoofdstraat 34) en bij het Toeristisch Informatiepunt Savour (Hoofdstraat 47).

 

Beetsterweg 2 – Fockensstate

Gebouwd in 1616 door Martinus Fockens, grietman (burgemeester) van Opsterland. Het voorhuis is in 1879 afgebroken en door architect Luitje de Goed tot de huidige vorm verbouwd.

 

 

Hoofdstraat 3 – Lyndenstein

Dit statige pand in neoclassicistische stijl is in 1821 als woonhuis gebouwd door Frans Godard baron Boelens van Lynden, grietman van Opsterland. In 1914 verbouwd tot kinderziekenhuis voor de Corneliastichting. Tegenwoordig kantoorpand van Revalidatie Friesland.
Zie ook de website van Staten en Stinzen

 

 

Hoofdstraat 2-4 – Oud Boschlust

Schuur gebouwd begin 17e eeuw. In 1854 verbouwd tot herberg met doorreed, een overdekte in- en uitstapplaats voor passagiers en wisselstation voor de paarden van de postkoets.

 

Hoofdstraat 15  – St. Martenskerk (Dorpskerk)
De St. Martenskerk is gebouwd in 1803-1804 en destijds geplaatst op de fundering van de vorige, middeleeuwse, kerk met zadeldaktoren. De nieuwbouw werd gefinancierd, ieder voor de helft, door de families Van Lynden en Van Teyens, die daarvoor als dank een zogeheten herenbank in de kerk verwierven. In de kerk bevindt zich een in 2012 gerestaureerd Van Dam orgel.
PDF met meer informatie

 

Hoofdstraat 17 – Het oude gemeentehuis (Grietenijhuis)

Gebouwd in 1837 als huis van de grietenij van Opsterland. De grietman was in die tijd de burgemeester. Na 1851 in gebruik als gemeentehuis. Tegenwoordig tentoonstellingsplek en internationaal cultuurcentrum.

 

Hoofdstraat 23 – Restaurant Prins Heerlijck

Het huis met de vier daken. Het middengedeelte is gebouwd door Tinco van Teyens in 1802. Het hoge voorhuis in 1848 en het achterste deel in 1858 door de toenmalige huisarts Joachimus Lunsingh Tockens.

 

 

Hoofdstraat 24  – De Oude School

Verscholen in de Hoofdstraat ligt dit oude schoolgebouw waar in 1830 mr liefst 140 kinderen op school zaten, verdeeld over twee klaslokalen. Er was maar één onderwijzer.

 

 

 

Hoofdstraat 30 – Hoofdstraat 30

Dit pand is gebouwd in het begin van de 18e eeuw als een dubbele arbeiderswoning. Het is sinds 1990 een Rijksmonument en in 2000 tot een enkele woning heringericht en in stijl gerenoveerd.

 

Hoofdstraat 31 – Huize Bordena

In 1868 gebouwd door Joachmus Lunsingh Tonckens, burgemeester en huisarts, in 1866 erfgenaam van de Van Teyens-miljoenen.
Meer over Huize Bordena.

 

Hoofdstraat 34 – De bakkerij

Dit pand is gebouwd begin 18de eeuw en altijd bakkerij geweest. Het kreeg in 1908 een nieuwe voorgevel in Jugendstil. De tegeltableaus zijn van atelier Jan van Hulst uit Harlingen.

 

Hoofdstraat 46 – Eysingahuis

Dit pand heette oorspronkelijk Hemmingahuis. In de eerste helft van de 18e eeuw werd het bewoond  door de familie van Eysinga. Het huis is in 1871 geheel verbouwd door Tinco Lycklama à Nijeholt. In 1871 vestigde hij hier zijn museum voor Oudheden en Oosterse Voorwerpen.
Het Eysingahuis heeft een eigen website

In de zomer van 1929 woonde de dichter en scheepsarts Slauerhoff zes weken in het Eysingahuis. Hij was toen waarnemend huisarts in Beetsterzwaag.

 

Molenlaan 15 – De Kombuis

De Molenlaan is vlak achter de Hoofdstraat. De Kombuis ligt achter restaurant Snack Baerske, iets voorbij het Eysingahuis. De Kombuis is begin 18e eeuw gebouwd. Het was het woonhuis van de commies van belasting. Later is het een dubbele arbeiderswoning geworden.

 

Hoofdstraat 70 – Het huis met de arend

Gebouwd begin 18e eeuw. In 1754 verhoogd met een verdieping. Was in de vorige eeuw bekend vanwege Schroor’s van Ouds Bekende Boterballetjes. Nu Kunsthuis Syb voor experimentele moderne kunst.

 

Hoofdstraat 62 – Voormalige notariswoning

Gebouwd begin 19e eeuw. In 1854 door Rijnhard baron van Harinxma thoe Slooten verhoogd met een verdieping.

 

 

Hoofdstraat 79 – Het Armenhuis (Ons Huis)

Gebouwd ca. 1835 door de Hervormde Kerk als Diaconie Armenhuis. Opgeheven in 1927 en daarna in gebruik als verenigingsgebouw van de kerk. Tegenwoordig van fanfare Euterpe. De gevelsteen verwijst naar de jong gestorven Ypkjen Hillegonda baronesse van Lynden (zuster van baron Reinhard van Lynden). Deze is opgeknapt in september 2021 .

 

Hoofdstraat 80 – Het Lycklamahuis

Gebouwd rond 1825 door Catharina Aebinga van Humalda, douairière van Lynden. In 1857 verhoogd met een verdieping door Jhr. Jan Anne Lycklama à Nijeholt. Geboortehuis van Tinco Lycklama (8 juli 1837). Na 1977 deel van het gemeentehuis van Opsterland. In de tuin achter het Lycklamahuis (eigenlijk achter het Andreaehuis, Hoofdstraat 84-86)  staat de Notariskoepel. Achterin de overtuin van het Lycklamahuis ligt de Tropische Kas.
Zie ook de website van Staten en Stinzen
Artikel op SA24 n.a.v. Landgoeddag 1 sept. 2018

 

Hoofdstraat 84 – Koetshuis

Gebouwd ca. 1836 als koetshuis met stalling en koetsierskamer. Na 1900 bepleisterd. In de jaren ’70 van de vorige eeuw verbouwd tot raadszaal van de gemeente Opsterland.

 

Hoofdstraat 85 – Kantongerecht

Gebouwd in 1923 naar een voorbeeld van het oude rechthuis van Opsterland uit 1720. In 2007 is het kantongerecht opgeheven. Het ambt van vrederechter was lange tijd in handen van twee adellijke geslachten in Beetsterzwaag: de families Van Boelens en Van Harinxma thoe Slooten.

 

Hoofdstraat 116 – Lomanhuis
Deze villa is omstreeks 1910 gebouwd en was indertijd de woning van burgemeester A.G. Smijter. Vanaf  1963 woonde Jan Loman er tot aan zijn dood in 2006. Deze kunstenaar is bij velen bekend vanwege zijn ontwerp voor het logo van de Waddenvereniging. Sinds 2006 staat het pand leeg waardoor het inmiddels  in deplorabele staat verkeert en gesloopt dreigt te worden.
U kunt een petitie tekenen met als doel het pand te behouden.

 

In het verlengde van de Hoofdstraat richting Drachten liggen:

Van Harinxmaweg 1 – Harinxmastate
Dit monumentale landhuis stond oorspronkelijk in Drachten en werd in 1843 verplaatst (!) naar deze locatie door Maurits Pico Diderik baron van Harinxma thoe Slooten, grietman van Smallingerland. Deze markante state wordt nog steeds door de familie bewoond.

Artikel in SA! over Lauswolt
Zie ook de website van Staten en Stinzen

 

 

Van Harinxmaweg 17 – Huize Olterterp
In 1793 liet Ambrosius Ayzo van Boelens in Olterterp een landgoed aanleggen en ‘Slot Boelens’ bouwen. Zijn nazaten braken het landhuis in 1906 af en bouwden op dezelfde plek ‘Huize Olterterp’. In 1934 werd het huis eigendom van een verzekeringsmaatschappij. Sinds 1966 is hier het hoofdkantoor van it Fryske Gea gevestigd.
In en rond het park kun je mooi wandelen.
Folder met wandeling van It Fryske Gea.

 

 

Achterwei 6, Olterterp –  St. Hippolytuskerk

Deze kerk is rond 1500 gebouwd in gele en rode kloostermoppen. In de kerk zijn rouwborden uit de 18e eeuw te zien van de families Lycklama à Nijeholt en Van Boelens. Meer over deze kerk op de website van Alde Fryske Tsjerken